Μορφές σύγχρονης δουλείας και μαύρη εργασία βιώνουν Ελληνες στη Γερμανία

«Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις εργασιακές σχέσεις στη Γερμανία» είναι ο τίτλος φυλλαδίου που κυκλοφόρησε μετά από πρωτοβουλία γερμανικών συνδικάτων, της Πρεσβείας στο Βερολίνο και της Ένωσης Γερμανο-Ελληνικών Εταιρειών.


να υγρό υπόγειο στο οποίο στοιβάζονται 23 άνθρωποι και οι οποίοι θα πρέπει να μοιράζονται ένα μόνο ντους. Εργάτες που για μήνες περιμένουν το μισθό τους και για μέρες δεν τους έχουν δώσει φαγητό. Η ιστορία αυτή είναι το θέμα ρεπορτάζ της τηλεοπτικής εκπομπής Panorama που προβλήθηκε στις 12.08.2014 στο ARD, στο πρώτο κανάλι της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης και ξεκίνησε τη συζήτηση ημερίδας στο Ντίσελντορφ που διοργάνωσε το πολιτικό ίδρυμα Φρίντριχ Έμπερτ. Δεν αφορά μία ιστορία, από αυτές που έχουμε συνηθίσει στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά κάποιους Έλληνες εργάτες στη Γερμανία. Η ιστορία αυτών των εργατών ίσως δεν είναι ο κανόνας, ωστόσο η εκμετάλλευση κυρίως ξένων εργαζομένων, οι οποίοι δεν γνωρίζουν καλά τη γλώσσα και τα δικαιώματά τους, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Για το λόγο αυτό η DGB (Γερμανική Ένωση Συνδικάτων – περιλαμβάνει τα οχτώ σημαντικότερα συνδικάτα), η Πρεσβεία της Ελλάδας στο Βερολίνο και η Ένωση των Γερμανο-Ελληνικών Εταιρειών εξέδωσαν στα ελληνικά ένα μικρό βιβλιαράκι με τον τίτλο «Η γνώση προστατεύει. Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις εργασιακές σχέσεις στη Γερμανία». Το φυλλάδιο που εκδόθηκε καταρχάς σε 15.000 αντίτυπα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την περασμένη Παρασκευή στο Ντίσελντορφ, στο πλαίσιο μιας τετράωρης ημερίδας. Η Άνελι Μπούντενμπαχ, μέλος του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Συμβουλίου της Γενικής Ένωσης Συνδικάτων μιλώντας στην Deutsche Welle υπογράμμισε:


«Στη Γερμανία έχουμε μια αγορά εργασίας, στην οποία πολλές φορές παρουσιάζονται επισφαλείς σχέσεις απασχόλησης. Υπάρχει απασχόληση που αμείβεται πολύ άσχημα. Ακόμα σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει παραβίαση των εργασιακών συμβάσεων και από πλευράς των εταιρειών ενοικίασης εργαζομένων. Εμείς ως συνδικάτα ζητάμε εδώ και καιρό διαφανείς κανόνες».


H εκμετάλλευση περνάει και από νόμιμους δρόμους


Η οικονομική κρίση οδήγησε τα τελευταία χρόνια χιλιάδες, κυρίως νέους και καλά καταρτισμένους Έλληνες, στο εξωτερικό. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat από το 2010 μέχρι το 2012 έφυγαν από την Ελλάδα 410.000 Έλληνες. Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Γερμανικής Στατιστικής Υπηρεσίας μόνο το 2011 καταγράφηκαν επισήμως 25.000 επιπλέον Έλληνες. Η Γερμανία λόγω του σοβαρού δημογραφικού προβλήματος που αντιμετωπίζει χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό, όπως για παράδειγμα γιατρούς ή δασκάλους. Όμως ακόμα και εργαζόμενοι με ακαδημαϊκή μόρφωση αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα πολλές φορές διακριτική μεταχείριση σε σύγκριση με τους Γερμανούς συναδέλφους τους. Η Αλίκη Γκερλιώτη, δικηγόρος η οποία παρέχει νομικές συμβουλές σε μετανάστες στην αντίστοιχη γερμανική ΓΣΕΕ, επισημαίνει:


«Όπως και στην Ελλάδα, έτσι και στη Γερμανία υπάρχει ένα σύστημα ελαστικοποίησης της εργασίας. Υπάρχουν πάντα νομικά κενά που μπορούν να επικαλεστούν οι εργοδότες, προκειμένου να επιβάλλουν διακριτική μεταχείριση σε αλλοδαπούς εργαζόμενους. Για παράδειγμα μπορούν να ισχυριστούν ότι επειδή δεν είσαι Γερμανός δεν κατέχεις επαρκώς τη γλώσσα ως γιατρός, οπότε δεν μπορείς να συνεννοηθείς με ακρίβεια με τον ασθενή, άρα θα πληρωθείς λιγότερο.»


Το όνειρο για μια καλύτερη ζωή οδηγεί πολλούς Έλληνες που δεν έχουν κάποια εξειδίκευση, δεν γνωρίζουν επαρκώς ή καθόλου τη γλώσσα και δεν έχουν σπίτι και ένα κοινωνικό περιβάλλον στήριξης, να παίρνουν τον δρόμο προς την Γερμανία θεωρώντας πως είναι περίπου η γη της Επαγγελίας. Η πραγματικότητα όμως συχνά είναι πολύ διαφορετική:


«Εκεί που είναι πολύ πιο έντονη η εικόνα της εκμετάλλευσης είναι στους μη εξειδικευμένους, οι οποίοι πολλές φορές αναγκάζονται και από τις συνθήκες να εργαστούν „μαύρα“. Πολλές φορές δεν μπορούν να βρουν κατοικία. Οπότε επειδή δεν μπορούν να βρουν κατοικία δεν μπορούν να δηλωθούν στο δημοτολόγιο εδώ και δεν μπορούν να βρουν εργασία οπότε δουλεύουν „μαύρα“», δηλώνει η Αλίκη Γκερλιώτη.


Το φυλλάδιο είναι ενημερωτικό και δεν αποτελεί πρόσκληση


Η έκδοση του ενημερωτικού φυλλαδίου είναι ένα θετικό βήμα. Αφορά ωστόσο περισσότερο τους ανθρώπους που ήδη διαθέτουν ένα σχετικά ρυθμισμένο εργασιακό και κοινωνικό πλαίσιο, μιας και κυρίως αυτοί θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Οι υπόλοιποι, είτε από άγνοια είτε από φόβο μήπως χάσουν και τα λιγοστά „μαύρα“ χρήματα που παίρνουν, το πιθανότερο είναι πως δεν θα απευθυνθούν στους αρμόδιους φορείς. Την πραγματικότητα αυτή επισημαίνει και η Δρ. Σκαρπέλη – Σπερκ, η οποία ήταν επί 25 χρόνια βουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών και επί 15 χρόνια, μέχρι και σήμερα, πρόεδρος της Ένωσης των Γερμανο-Ελληνικών Εταιρειών. Στην ερώτηση μας, εάν η γερμανική πολιτική κάνει αρκετά για την ενσωμάτωση των ξένων, απαντά χωρίς περιστροφές:
«Δεν αρκεί καθόλου. Έχουμε καθιερώσει εντούτοις με την νέα νομοθεσία τον κατώτατο μισθό, ο οποίος έπρεπε να έχει καθιερωθεί εδώ και πολύ καιρό μετά τη φιλελευθεροποίηση της αγοράς τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχουμε κάνει κάποια βήματα βελτίωσης. Ωστόσο μια καλύτερη νομική ρύθμιση δεν σημαίνει ότι αυτή εφαρμόζεται και στην πράξη. Για το λόγο αυτό δεν χρειαζόμαστε μόνο το φυλλάδιο αλλά χρειαζόμαστε και παροχή συμβουλών, την οποία μπορεί να αναλάβουν και ελληνικοί φορείς. Ευτυχώς η ελληνική Πρεσβεία ανταποκρίθηκε αμέσως. Όμως τονίζω πως εάν οι ενδιαφερόμενοι δεν το γνωρίζουν και δεν αμύνονται, τότε το φυλλάδιο θα παραμείνει ένα πάρα πολύ μικρό βήμα».


Το βιβλιαράκι κυκλοφορεί επίσης στα βουλγαρικά, ρουμανικά, ισπανικά και πολωνικά. Στόχος είναι το επόμενο διάστημα να διανεμηθεί στις ελληνικές κοινότητες και εκκλησίες, αλλά και σε όσους φορείς και οργανισμούς έρχονται σε επαφή με νέους Έλληνες μετανάστες. Τέλος, ο κ. Άρης Ραδιόπουλος, ο οποίος διευθύνει το ελληνικό Προξενείο στο Βερολίνο τονίζει, επισημαίνοντας τους στόχους της έκδοσης:


«Στόχος του φυλλαδίου είναι η ενημέρωση των Ελλήνων που ζουν εδώ στη Γερμανία. Μιλάει για τις εδώ εργασιακές συνθήκες και δίνει πληροφορίες που αφορούν αποκλειστικά την εδώ αγορά εργασίας. Δεν προωθεί την μετάβαση Ελλήνων εδώ. Σε καμία περίπτωση. Από τη στιγμή όμως που έχουμε δικούς μας ανθρώπους εδώ, οι οποίοι έχουν την ανάγκη για επαρκή πληροφόρηση, νομίζω ότι ήταν υποχρέωσή μας να συμβάλλουμε σε αυτό».


Μαρία Ρηγούτσου


dw.com